|
|
ABC owczarka niemieckiego - Aparat ruchu
Owczarek niemiecki jest psem użytkowym, którego jedną z podstawowych cech jest zdolność do szybkiego pokonywania znacznych odległości bez oznak nadmiernego zmęczenia.
Psy mają trzy podstawowe rodzaje ruchu: krok - kłus - galop. Jest to nazewnictwo zapożyczone z hippiki, gdzie chód nazywany jest "stęp",
a ponadto wyodrębnia się tam wyższy stopień galopu, którym jest "cwał". Z tych trzech "kynologicznych" rodzajów ruchu najbardziej ekonomicznym,
najmniej męczącym jest "krok", ale nie zapewnia on szybkości przemieszczania się. W przeciwieństwie do niego najszybszym, ale i najbardziej eksploatującym siły,
a zatem możliwym jedynie na krótkim dystansie jest "galop". Ten pierwszy sposób ruchu jest charakterystyczny dla psów ozdobnych, które majestatycznie
poruszają się po pokojach w krótkich przerwach w drzemce na kolanach ich pańć. Drugi jest typowy dla chartów, które muszą w krótkim czasie doścignąć uciekającą zdobycz.
Pozostaje trzeci rodzaj ruchu, w którym pies przemieszcza się w miarę szybko, ale nie traci zbyt dużo energii. Jest to typowy rodzaj ruchu owczarka
niemieckiego i dlatego można mówić, iż owczarek niemiecki jest kłusakiem.
Aby mógł nim być w pełni, a nie tylko z nazwy, niezbędna jest taka wzorcowa budowa korpusu psa jaką opisano w poprzednim numerze,
a ponadto odpowiednie proporcje i wzajemne ułożenie, czyli ukątowanie poszczególnych części kończyn przednich i tylnych.
Kończyny przednie
Kończyny przednie nie są połączone z podstawowym szkieletem kostnym psa za pomocą stawów. Łopatka zawieszona jest na mięśniach i ścięgnach łączących ją z kręgosłupem
i żebrami. Brak bezpośredniego połączenia łopatki ze szkieletem kostnym psa stanowi jeden z podstawowych problemów w hodowli owczarka. Długość wszystkich kości
w tym także łopatki, zależy niewątpliwie od warunków genetycznych. Ale już na jej ułożenie, czyli ustawienie względem linii kręgosłupa ma istotne znaczenie
zarówno prawidłowe wykształcenie i ukształtowanie kręgosłupa i żeber co związane jest nie tylko z genetyką, ale i ze sposobem odżywiania zarówno suki
szczennej jak i jej szczeniąt, jak i z odpowiednim rozwojem mięśni całego zespołu pasa barkowego. Nie należy tu popadać w żadną ze skrajności.
Oczywiście najgorszą z nich jest zbyt ubogie, małokaloryczne karmienie szczeniąt. Ot tyle, aby przetrzymać do ich sprzedaży.
Takie szczeniaki karmione są z reguły bardzo tanimi karmami dla psów dorosłych, które to karmy nie zawierają ani odpowiedniej zawartości białka zwierzęcego
ani też wymaganej dla szczenięcia ilości mikro i makro elementów, nie mówiąc już o podstawowym warunku jakim jest obfita i zrównoważona ilość fosforu i wapnia.
Z tak karmionego przez dłuższy czas szczenięcia nic dobrego nie wyrośnie. Jego nawet bardzo dobre predyspozycje genetyczne zostały bezpowrotnie zniszczone
skąpstwem hodowcy. Przeciwieństwem do tego są szczenięta nazbyt obficie karmione, które dodatkowo mają zbyt małą dawkę codziennego ruchu.
Obfite karmienie, to nie tylko ilość energii, ale także, a przede wszystkim ilość nie trawionych składników balastowych powodujących w krótkim czasie
zapasienie szczeniaka. Duży, wypełniony cały czas karmą, ciężki brzuszek powoduje naturalne obniżenie się linii kręgosłupa i wynikającą z tego "siodłowatą"
linię grzbietu, mięśnie i ścięgna są zwiotczałe, podatne na nadmierne wydłużenie. Niebezpieczne jest również przetrenowanie,
kiedy to jeszcze młodego psa poddaje się nadmiernym obciążeniom treningowym. Pomimo prawidłowego karmienia zbyt duża dawka wymuszonego ruchu powoduje
również nadmierne wydłużenie się mięśni i ścięgien co prowadzi do zapadnięcie się kłębu.
Efektem tego jest ograniczenie swobodnego ruchu kończyn przednich.
Zasięg tego ruchu jest ściśle związany z wzajemnym ustawieniem poszczególnych kości, czyli mówiąc językiem kynologicznym z katowaniem.
Dla zobrazowania zależności długości wykroku od kątowania przodu posłużę się rysunkiem sporządzonym jeszcze przez von Stephanitza.
Rys 1. Ukształtowanie klatki piersiowej i kończyn przednich.
Rysunek po lewej stronie przedstawia psa wzorcowego o mocnych kościach, dobrze ustawionej łopatce i długim ramieniu, z dobrze wykształconym przedpiersiem i
podpiersiem, o dobrym osadzeniu szyi i długim silnym kłębie i prawidłowym ukątowaniu kończyn przednich,
co umożliwia wydatną długość kroku, a zatem swobodny, daleki wykrok.
Na rysunku środkowym pokazano psa z brakiem przedpiersia i zbyt małą głębokość klatki piersiowej,
szyja jest zbyt wąska, a kłąb niski, kości nazbyt cienkie, ramię krótkie i zbyt duże kąty pomiędzy
łopatką a ramieniem, co określane jest jako kątowanie spionowane, nie pozwalające na swobodny wykrok.
Dodatkowo na tym rysunku przedstawiono zakończenie łapy zbyt krótkimi palcami, co nazywa się popularnie kocią łapą,
nie gwarantującą odpowiedniej sprężystości ruchu.
Porównując te dwa rysunki widać wyraźną różnicę w długości wykroku
zależną od kąta ustawienia łopatki i ramienia oraz ich długości. Trzecia sylwetka ukazuje nam psa przysadzistego
o przebudowanej klatce piersiowej, u którego wykrok jest krótki w wyniku zbyt krótkich kości przedramienia.
Ocena kotowania kończyn przednich, czy też jak to się mówi w skrócie - kątowania przodu - oparta jest po pierwsze
na ocenie przedpiersia, a po wtóre na uwzględnieniu głębokości klatki piersiowej. Łopatka i kość ramieniowa
jest ukryta dla obserwatora pod włosem, skórą i mięśniami. Jeżeli się zatem nie weźmie pod uwagę tego drugiego
parametru to wówczas dla niedoświadczonego obserwatora sylwetka trzecia może stanowić ideał,
gdyż na niej uwypuklenie przedpiersia jest bardzo widoczne. Jeżeli jeszcze taki pies będzie miał dużą witalność
i będzie szybko przebierał nogami w czasie ruchu to faktycznie może zwieść tegoż obserwatora.
Dopiero ocena głębokości klatki piersiowej pozwoli odkryć jego istotną wadę. Taki typ psa nazywany jest potocznie
przysadzistym, toczącym się psem. Jeżeli będzie on miał również niedostatki kątowania tyłu proporcjonalne do niedostatków
kątowania przodu a przy tym olbrzymi temperament, to taki pies może zwieść swym ruchem nie tylko początkujących wystawców,
ale także i tych bardziej doświadczonych, którzy w szybkości ruchu dostrzegają podstawowy parametr oceny owczarka,
jako ten najłatwiejszy do uchwycenia. Stąd częste dyskusje, że ten, czy ów biegał szybciej, a jednak przegrał.
Jeżeli dodatkowo ocena będzie się odbywać na małym ringu, to ten krótko nożny "szybkobiegacz" będzie wyglądał jak ideał.
Wówczas dyskusję będą szczególnie zażarte. Nie tylko kątowanie jest istotne dla dynamiki ruchu. Również ułożenie łokci i
związane z tym równoległe ustawienie kończyn, zwarte śródręcza połączone z dobrym umięśnieniem kończyn nadają ruchowi
owczarka miękkości i sprężystości. Odstające łokcie powodują zmianę kierunku ruchu przedramienia z równoległej do
tułowia na ukośną, co powoduje również ograniczenie długości wykroku. Natomiast wciśnięte łokcie opierają się o klatkę
piersiową co hamuje dynamikę ich ruchu, a ponadto ta wada z reguły związana jest z tzw. francuską postawą łap,
kiedy to śródręcza ustawione są na zewnątrz.
Rys. 2 Klatka piersiowa i kończyny przednie
1 - Szeroka, beczkowata klatka piersiowa, wykręcone, odstające łokcie, wygięte kończyny przednie, wąskie ustawienie łap.
2 - Wąska klatka piersiowa bez prawidłowej głębokości, brak przedpiersia, płaskie żebra, wciągnięte łokcie, miękki nadgarstek,
francuskie (rozbieżne) ustawienie kończyn przednich.
3 - Prawidłowe ukształtowanie klatki piersiowej i kończyn przednich.
Kończyny tylne
Kończyny tylne połączone są z miednicą stawem biodrowym utworzonym przez panewkę miednicy i główkę kości udowej.
Jest to bardzo ważna część aparatu ruchu psa i dlatego powinna być bezbłędnie ukształtowana. Aby napęd, czyli
posuw tylnych kończyn mógł być dynamiczny potrzebna jest odpowiednia długość zadu, kości udowej i podudzia,
ich wzajemne ukątowanie oraz proste ustawienie i prowadzenie kończyn. Długość poszczególnych kości uwarunkowana
jest genetycznie i na to właściciel psa nie ma żadnego wpływu. Natomiast od niego zależy prawidłowy rozwój muskulatury kończyn,
a także w pewnym stopniu prawidłowy rozwój elementów stawów, a szczególnie biodrowego. Konieczne jest tutaj zarówno
odpowiednie żywienie szczeniaka, jak i zapewnienie mu możliwości codziennego swobodnego ruchu.
Swobodnego, to znaczy nie wymuszonego. Nie wolno młodego, kilkumiesięcznego psiaka zmuszać do treningu biegowego przy rowerze.
Nadmierne obciążenie jeszcze nie w pełni ukształtowanych stawów może spowodować ich degenerację prowadzącą do dysplazji.
Nadmierny wysiłek kończyn tylnych może również spowodować ich wadliwe ustawienie, niezależne od wad genetycznych.
Takie złe ustawienie np: krowie, beczkowate, ze zbieżnymi piętami ogranicza wydajność napędu tylnych kończyn.
Rys. 3 Ustawienie kończyn tylnych oraz wady uszu i ogona
1 - Ustawienie prawidłowe
2 - Rozbieżne ustawienie kończyn tylnych (postawa "krowia"), wilcze pazury, miękkie uszy, zbyt krótki ogon
3 - Beczkowate ustawienie kończyn tylnych, uszy nisko osadzone, szeroko rozstawione, ogon lekko wygięty w bok
4 - Zbyt wąskie, zbieżne ustawienie kończyn tylnych, wąski zad uszy ściągnięte do środka, cienki, odgięty ogon
5 - Szeroki, ciężki zad z szerokim, niedźwiedzim rozstawieniem kończyn tylnych, zbyt krótkie uszy, zwinięty ogon.
Kończyny tylne są motorem napędu owczarka niemieckiego, zatem wszelkie ich wady odbijają się natychmiast na dynamice ruchu.
Ten "motor napędowy" ułożyskowany jest w stawie biodrowym, stąd tak wielka waga przykładana do jakości i zdrowotności tego stawu.
Stąd wynika obowiązek prześwietleń rentgenowskich tego stawu. Skuteczność napędu zależy nie tylko od ułożyskowania motoru,
ale także od jego zasięgu i siły. O zasięgu napędu decyduje pochylenie zadu, składającego się ze zrośniętych trzech
kręgów krzyżowych i miednicy, które to pochylenie umożliwia daleki wyrzut do przodu wyprostowanych w wykroku kości uda i podudzia.
Rys. 4 Schematyczne przedstawienie kłusu A-B łopatka, B-C ramię, C-D przed-ramię ze śródręczem i łapą, E-F miednica, F-G udo,
G-H podudzie, H-I śródstopie z łapą
Po lewej: pies opiera się na prawej tylnej nodze, którą postawił w miejsce przedniej prawej
Po prawej: pies opiera się na lewej przedniej nodze, która w następnym momencie zostanie przestawiona do przodu.
Owczarek niemiecki w kłusie przesuwa do przodu jednocześnie lewą przednią i prawą tylną łapę, a następnie prawą przednia i tylną lewą.
Gdy tylna lewa zostaje przesunięta ponad ziemią do przodu, to tylna prawa oparta o ziemię utrzymuje na sobie ciężar psa.
Ruch psa może być stabilny i płynny jedynie wówczas, gdy długość kości udowej jest w przybliżeniu równa długości kości
podudzia Pies poruszający się płynnym kłusem nie zatraca dla obserwatora linii grzbietu.
Jeżeli jest on dobrze związany wówczas wydaje się jakoby cały korpus
psa pozostawał w zawieszeniu nad ziemią, z którą stykają się jedynie opuszki palców łap. To wtedy owczarek niemiecki
sprawia wrażenie poruszającego się niezmordowanie do przodu. Owczarek niemiecki jest kłusakiem i cała budowa jego aparatu
ruchu powinna być na to nakierowana. Jak już powiedziano rolę napędu spełniają kończyny tylne. Ich akcję nazywa się posuwem.
Kończyny przednie powinny zapewnić odpowiednią długość wykroku, gdyż dopiero wzajemne współgranie ruchu kończyn tylnych -
napędzających z ruchem kończyn przednich - podtrzymujących zapewnia płynność i ekonomiczność ruchu umożliwiającego długotrwałe
pokonywanie dużych przestrzeni. Wszelkie odstępstwa od tej korelacji powodują zakłócenie tej płynności. Możemy wówczas zaobserwować
nadmierne wyrzucanie przednich kończyn do góry, w celu zwiększenia ich długości kroku wówczas, gdy kątowanie przednich kończyn jest
znacznie gorsze od kątowania tylnych, których długość kroku jest znacznie większa. W przeciwstawnym wypadku obserwujemy tzw.
krok koguci widoczny przez podrzucanie kończyn przednich do góry wówczas, gdy lepiej
kątowane kończyny przednie przejmują funkcję napędu, gdyż długość kroku tylnych kończyn jest za krótka.
Prawidłowość kątowania warunkuje płynność ruchu, ale nie można mówić, że owczarki lepiej kątowa-ne biegają szybciej
i nie można oceny owczarka sprowadzać do szybkości biegu. O tym oprócz kątowania decyduje także temperament i wytrenowanie.
Umiarkowanie kątowany pies, o dużym temperamencie i bardzo dobrze wytrenowany będzie biegał znacznie szybciej,
niż ten o idealnym kątowaniu ale bez treningu. Jako refleksję do tych wciąż żywych dyskusji na temat szybkości poruszania
się owczarka w ringu chciałbym przypomnieć, że rzadko który z tzw. "szybkobiegaczy", także tych o prawidłowych proporcjach
stawał się dobrym reproduktorem. Najlepszym przykładem może być tutaj ISO v.Bergmannshof, pies o niewątpliwie wspaniałym
i szybkim ruchu, który był nawet zwycięzcą świata w 1989, a który nic po sobie nie pozostawił i zniknął z linii genetycznych owczarków.
Przeciwieństwem może być ODIN v. Tannenmeise, który mimo idealnej budowy i kątowania chodził w ringu bardzo leniwie,
ale za to pozostawił po sobie JECKA v.Noricum i ZAMBA v.d. Wienerau zwycięzców świata z lat 1992 i 1993, nie mówiąc
o sukach i stał się równoważnym filarem drzewa genealogicznego do URANA v. Wildsteiger Land.
Łapy zarówno kończyn przednich jak i tylnych powinny być zwarte i lekko wysklepione, gdyż to one stykają się bezpośrednio
z podłożem i odpowiednie ich ukształtowanie zapewnia dobrą amortyzację wstrząsów w czasie ruchu.
Opuszki palców przejmują na siebie cały ciężar psa w zetknięciu z podłożem, dlatego też powinny być zarówno twarde jak i elastyczne.
Wszelkie pęknięcia utrudniają ruch psa i, o ile nie są wynikiem urazów mechanicznych, świadczą o alarmujących zakłóceniach
w sposobie odżywiania psa. Lapa zakończona jest pazurami, które muszą być silne i o ciemnej barwie, gdyż ich jasny kolor świadczy
o braku odpowiedniej pigmentacji. Owczarek niemiecki, który ma zapewnioną normalną dawkę ruchu samoistnie ściera rosnące pazury.
Jedynie tym psom, które trzymane są w mieszkaniach i nie mają zbyt dużej dawki ruchu należy okresowo obcinać pazury.
Rys.5 Łapy
1. Dobre zwarte łapy z przylegającymi palcami, tzw. kocia łapa
2. Po lewej łapa szeroka, po prawej rozwarta, długie pazury
3. Zbyt długie palce z długimi pazurami, tzw. łapa zajęcza
4. Zbyt długi luźny nadgarstek, wrośnięte pazury
5. Lapa za stroma, pazury zużyte
6. Dobre ukształtowanie nadgarstka i łapy
Okrywa włosowa
W momencie "rodzenia się" rasy do księgi rodowodowej wciągane były owczarki niemieckie o włosie twardym,
kosmatym i długim. Obecnie poprawnym włosem jest jedynie twardy z podszerstkiem. Tylko taki rodzaj włosa
zapewnia odpowiednią ochronę przed utratą ciepła w różnych warunkach pogodowych. Podszerstek jest naturalnym
futerkiem zapewniającym utrzymanie ciepła, twardy włos okrywowy chroni podszerstek przed namoczeniem podczas deszczy,
spełnia rolę parasola.
Zarówno kosmata jak i długowłosa okrywa włosowa znacznie ogranicza użytkowość psa,
gdyż po namoknięciu w czasie deszczu czy też kąpieli bardzo długo schnie, co powoduje znaczną utratę energii w wyniku oziębienia,
szczególnie w chłodnych porach roku. W wielu miotach rodzą się szczenięta z dłuższym włosem, które również znajdują nabywców,
jako że często wyrastają z nich dorodne okazy, a długi włos dodaje im swoistego uroku. Nie mniej do hodowli dopuszcza się jedynie
owczarki z włosem twardym i gęstym podszerstkiem, gdyż kojarzenie ze sobą owczarków długowłosych powoduje w dalszych
pokoleniach zanik podszerstka co jeszcze bardziej osłabia ich odporność na wpływ warunków atmosferycznych i ogranicza
przez to możliwość wszechstronnego ich wykorzystania.
Dla oceny typu włosa istotna jest jego długość na głowie, wewnątrz i zewnątrz uszu, na kończynach i na ogonie.
Dłuższy włos wewnątrz uszu tworzący kępki, a także długi,
tworzący chorągiewki włos na tylnych częściach uszu i kończyn przednich i tylnych oraz na spodzie ogona oraz
bardzo obfite portki to wszystko świadczy o sierści kosmatej lub długowłosej.
Umaszczenie
Umaszczenie owczarka niemieckiego powinno być intensywne. Dopuszcza się różne poniżej wymienione warianty umaszczeń,
ale w każdym z nich zwraca się uwagę
na jego intensywność, na jego wyrazistość. W zasadzie powinno się rozróżniać dwa podstawowe typy umaszczeń: szary i czarny.
O zakwalifikowaniu doń decyduje kolor włosa na grzbiecie. Z kolei te dwa typy powinny być podzielone na jednolite i na podpalane.
W naszej kynologii utarł się podział na trzy typy: wilczasty, czarny podpalany i czarny.
Według mnie jest to podział wadliwy, gdyż w jednej grupie wilczastych ujmuje zarówno grupę owczarków szarych jednolitych, jak i szarych - podpalanych.
A ponadto do grupy owczarków czarnych zalicza również niewielką część owczarków czarno-podpalanych. Kolor podpalania może być brązowo - czerwony,
brązowy, żółty lub szary w wypadku czarnego włosa okrywowego. Nie może być rażącego kontrastu pomiędzy pigmentem włosa okrywowego a kolorem podpalania.
Do intensywności ogólnej pigmentacji powinien być dopasowany również kolor oczu, a płytka nosowa we wszystkich rodzajach umaszczeń powinna być czarna.
Dopuszczalne są, ale w sumie niepożądane, niewielkie, nie rzucające się w oczy białe plamki sierści na klatce piersiowej oraz nie rażące białe wewnętrzne
części kończyn i podbrzusza. Na grzbiecie (szczególnie u suk) może wystąpić srebrzyste przesianie.
Nie dopuszczalne jest umaszczenie białe.
Źródło: Owczarek Niemiecki nr 16
Opracowanie: Wiesław Ziemecki
|